Waardering voor Grieshaber in Nederland
Een tentoonstelling in Fochteloo toont het werk van de kunstenaar. Twee curatoren uit Fochteloo bezochten eerder de regio.
FOCHTELOO. Vanaf de jaren vijftig reikte de populariteit van HAP Grieshaber tot buiten de landsgrenzen. Zo merkte Willem Sandberg – directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam van 1945 tot 1962 – hem op. Hij zag een verband met de Nederlandse typograaf en drukker Hendrik Nicolaas Werkman, die in 1945 door de nationaal-socialisten werd vermoord. De contacten leidden in 1958 tot een vier weken durende Grieshaber-tentoonstelling in het Stedelijk Museum. ·
Het belang dat Achalm Kunstenaars aan dit verband hechtte, blijkt uit het 280 pagina’s tellende boek ‘hommage à werkman’, waarin Grieshaber het geld van het winnen van de Oberschwäbische Kunstprijs investeerde. Talloze andere kunstenaars namen ook deel aan het boek.
Spendhaus[1] en Grieshaber Hall
Het Centrum voor Prentkunst van Stichting Nobilis in Fochteloo toont momenteel houtsneden van Griesbaber. De curatoren Pieter Jonker en Peter Kooij van het Centrum voor prenstkunst kwamen naar Reutlingen om het project voor te bereiden. Hier wilden ze inspiratie opdoen voor hun tentoonstelling. Kunstmuseum Reutlingen was het eerste aanspreekpunt, waar ze in plaats van de verwachte permanente tentoonstelling over Grieshaber alleen individuele werken van hem tegenkwamen. Het feit dat ze boeken konden kopen over de houtsnijder, ‘die we nog niet in onze bibliotheek in Fochteloo hebben staan’, bood compensatie.
Ook de demonstratie van de pers die Grieshaber ooit in de kelder van het donorhuis gebruikte, werd goed ontvangen. Ze besloten echter: hoewel de naam Grieshaber vaak in verband werd gebracht met Reutlingen, was het eigenlijk beter om te praten over het nabijgelegen Achalm, waar hij sinds 1947 woonde, en over de gemeenschap van Eningen. Het was Eninger Hermann Walz, voorzitter van de steunvereniging Eninger Kunstwege, die bezoekers de muurfries in de Eninger Grieshaber Hall liet zien, bestaande uit 42 individuele motieven, ontworpen door Grieshaber, samen met zijn vrouw Riccarda Gregor-Grieshaber. Een blik op de lopende Grieshaber-tentoonstelling ‘Rettet die Wacholderalb’ in de foyer volgde.
Teleurgesteld met kunstenaarshuis
Ook de rondweg HAP Grieshaber in de wijk Eninger met de 14 replica’s trok belangstelling. De gasten waren teleurgesteld door het “vervallen en verlaten” huis van de kunstenaar aan de Achalm. Tenslotte bezochten ze het graf van de houtsnijder op de begraafplaats van Eningen. Over het geheel genomen kregen Pieter Jonker en Peter Kooij, in aanwezigheid van Hermann Walz, de volgende indruk: “We voelen een grote verwantschap in de manier waarop in Eningen en Fochteloo wordt gewerkt met Grieshaber.”
De tentoonstellingsorganisatoren Jonker en Kooij hebben voldoende materiaal in het prentkunstcentrum om de Grieshaber-tentoonstelling, die sinds 12 januari loopt, te vullen. In de 24 pagina’s tellende brochure voor de tentoonstelling worden zo’n 30 werken getoond, evenals de stops en indrukken van de reis naar Duitsland, maar dan in het Nederlands.
De publicatie begint met de houtsnede “Galgenberg” uit Grieshabers tijdschrift “Engel der Geschichte” (nr. 22), gepubliceerd in 1975 ter herdenking van 450 jaar Duitse Boerenoorlog. In 2025 wordt 500 jaar Boerenoorlog herdacht. Houtsneden uit de serie “Angels of History” staan meerdere malen centraal in Fochteloo. Maar ook titels als “Für Martin Luther King” (1968),
“Dansende Grieken” (1973) of ‘Boerenpaar’ (1976) is te zien. Conclusie van Jonker en Kooij: “Het werk van Grieshaber is een voortdurend pleidooi voor de mensheid.”
[1] Oorspronkelijk gebouwd als opslagplaats, vervulde Spendhaus een essentiële rol in de gemeenschap door donaties, voornamelijk landbouwproducten, te huisvesten die bedoeld waren om de armen en behoeftigen van de stad te ondersteunen. Nu is het kunstmuseum Reutlingen.
Het artikel in het Duits lezen? Klik hier